ท้องเสียฉับพลัน: สิ่งที่คุณควรรู้และการดูแลเบื้องต้น

ท้องเสียฉับพลัน คือการถ่ายอุจจาระเหลวหรือถ่ายบ่อยกว่าปกติในช่วงระยะเวลาสั้นๆ มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือปรสิต รวมถึงปัจจัยอื่น เช่น อาหารเป็นพิษ หรือการแพ้อาหาร ภาวะนี้พบได้บ่อยในทุกกลุ่มอายุ และหากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะขาดน้ำที่อันตรายได้

สาเหตุที่พบได้บ่อยของท้องเสียฉับพลัน

1. การติดเชื้อ
   • เชื้อไวรัส: เช่น โนโรไวรัส (Norovirus) และโรตาไวรัส (Rotavirus)
   • เชื้อแบคทีเรีย: เช่น Salmonella, E. coli, Campylobacter และเชื้ออหิวาตกโรค (Vibrio cholerae)
   • เชื้อปรสิต: เช่น Giardia lamblia และ Entamoeba histolytica
2. สารพิษตกค้างจากอาหารและน้ำที่ปนเปื้อน
3. ???ารแพ้อาหารหรือยาบางชนิด

อาการที่พบได้บ่อย

• ถ่ายอุจจาระเหลวบ่อยครั้ง (มากกว่า 3 ครั้งต่อวัน)
• ปวดท้อง
• คลื่นไส้หรืออาเจียน
• มีไข้
• อ่อนเพลีย หรือมีอาการแสดงของภาวะขาดน้ำ เช่น คอแห้ง ปากแห้ง หรือปัสสาวะลดลง

วิธีการดูแลตัวเองเบื้องต้น

DO: สิ่งที่ควรทำ

1. ดื่มน้ำเกลือแร่ (ORS)
   ช่วยชดเชยการขาดน้ำและรักษาสมดุลของเกลือแร่ในร่างกาย
2. รับประทานอาหารที่ย่อยง่าย
   เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก
3. ทานยาลดไข้ (Paracetamol)
   เพื่อบรรเทาอาการ แต่หากไข้ไม่ลดใน 2-3 วัน ควรพิจารณาพบแพทย์
4. หมั่นล้างมือให้สะอาด
   ป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ
5. พักผ่อนให้เพียงพอ
   เพื่อให้ร่างกายได้ฟื้นตัว

DON'T: สิ่งที่ไม่ควรทำ

1. หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์
   • เช่น ชา กาแฟ หรือสุรา เพราะมีฤทธิ์กระตุ้นลำไส้บีบตัว ทำให้อาการแย่ลงได้
2. หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารมันหรือรสจัด
   • เช่น ของทอดหรืออาหารเผ็ด เพราะมีฤทธิ์กระตุ้นลำไส้บีบตัว ทำให้อาการแย่ลงได้
3. หลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่มีคำแนะนำจากแพทย์
   • หลีกเลี่ยงการซื้อยาบางชนิดกินเอง เช่น ยาปฏิชีวนะ (ยาฆ่าเชื้อ), ยาหยุดถ่าย หรือยาแก้อักเสบ เพราะอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

เมื่อไหร่ควรพิจารณาพบแพทย์?

• ถ่ายเป็นเลือดหรือมูก
• ปวดท้องรุนแรง หรือกดเจ็บที่ท้อง
• อาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน
• มีอาการขาดน้ำรุนแรง เช่น อ่อนเพลียรุนแรง ปัสสาวะไม่ออก

การป้องกันท้องเสียฉับพลัน

• ล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหาร
• รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่
• ดื่มน้ำดื่มสะอาด

ด้วยความปรารถนาดีจากโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

บทความโดย: นพ.ณัฐชนน กุลสัมฤทธิ์ผล